VOA Magazine nov. 2024: Ondernemen - In Hazerswoude/Boskoop ligt het bedrijventerrein van de toekomst

Ondernemers ITC maken ruimte voor toekomst: “Dit inspireert ons enorm”

Tekst: Morvenna Goudkade, foto hierboven (gemaakt door Peter Franken): Robert Menken, (Menken Orlando), Niels van der Meer (MeerMagazijn), Mark Maaskant (Windhorst Transport)

Bedrijventerrein? Dat staat doorgaans voor veel beton, weinig groen, rechte wegen en saaie panden. Maar het kan ook anders: een inspirerend businesspark als Werklandschap van de Toekomst. Het International Trade Centre Hazerswoude/Boskoop (ITC) is in de race voor de titel ambassadeursterrein. Gedreven ondernemers hebben zich verenigd: “Wij creëren hier ruimte om future-proof te worden.”

Het ITC is het grootste bedrijventerrein van Alphen aan den Rijn: op 70 hectare zijn hier zo’n 190 bedrijven gevestigd, met ruimte voor meer. Het terrein ligt net op de grens van Boskoop en Hazerswoude, met de hoofd-entree aan de provinciale weg N455, oftewel Hoogeveenseweg. Het bedrijventerrein is goed georganiseerd: ruim 100 bedrijven zijn lid van de ITC Bedrijvenvereniging Hazerswoude-Dorp, waarvan het bestuur bestaat uit op het terrein gevestigde ondernemers. Robert Menken (60), directielid bij Menken Orlando, is voorzitter van de bedrijvenvereniging. Mark Maaskant (32) is penningmeester en directielid bij het familiebedrijf Windhorst Transport. Niels van der Meer (44) is bestuurslid en directeur-eigenaar van MeerMagazijn. 

Groen werklandschap
Wie wil weten wat er gebeurt op het terrein, wordt doorgaans niet uitgenodigd in de directiekamer, maar in de inspiratietuin van Niels. “Mijn tuin heeft een pilotfunctie, als voorbeeld voor andere bedrijven”, zegt de ondernemer, voor zijn pand aan de Engelandlaan. Alle wegen op het ITC zijn genoemd naar Europese landen; het benadrukt het internationale karakter, want veel bedrijven op het terrein opereren op Europees of mondiaal niveau. “Dit was een saai stuk gras, we deden er niets mee. Nu is het ingericht als wandeltuin met bloeiende planten voor biodiversiteit, bomen en een bijenhotel. Ook heb ik picknicktafels neergezet. Met goed weer kunnen we hier lunchen of even een frisse neus halen.”

Ontspannen wandelen is waarschijnlijk niet het eerste wat bij je opkomt als je denkt aan een bedrijventerreinen, maar het is zeker mogelijk, verzekert Mark. “Er komen hier wandelpaden, schelpenpaadjes, waardoor je niet op de weg hoeft te lopen. Het openbaar groen is al veel gevarieerder, met bloembollen in het voorjaar, stinzenplanten en vaste planten in de rest van het jaar. Bedoeling is dat er jaarrond beplanting is met kleur. Bomen zorgen voor verkoeling in de zomer.”

De inspiratietuin is onderdeel van een veel groter plan, vertellen de ondernemers. Robert: “Grote thema’s als vergroening, verduurzaming, klimaat en energie. En een groene en gezonde omgeving voor de mensen die hier werken. Een gebied waar je ook kunt wandelen, recreëren of sporten in een natuurlijke omgeving. Een natuur-inclusief businesspark, als Werklandschap van de Toekomst.” De vergroening en verduurzaming van bedrijventerreinen is een landelijke opgave. In Nederland zijn ruim 3600 terreinen die moeten worden getransformeerd. In Zuid-Holland gaat het om 618 terreinen. Er is een transitieprogramma van negen jaar. 

Geïnspireerd werken
Deze bedrijventerreinen zijn uitermate belangrijk voor economie en werkgelegenheid, maar doorgaans op alle fronten gedateerd. Ze bieden eerder een deprimerende dan inspirerende aanblik en lopen achter op gebied van circulariteit, biodiversiteit en klimaatbestendigheid. De huidige terreinen zijn simpelweg niet toekomstbestendig. En ook als het gaat om beleving, ontmoetingsfunctie, sport en sociale activiteiten scoren de terreinen doorgaans slecht. De verwachting is dat jonge generaties, zoals Gen Z, dit niet zullen kiezen als werkplek. Het plan is om de bedrijventerreinen te transformeren naar groene businessparken, waarbij werknemers, gebruikers en natuur centraal staan. Het bedrijventerrein als park met veel meer functies dan nu: niet alleen werken, maar ook ontmoeten, sporten en recreëren. 

“We hebben al best veel bereikt”, zeggen de ondernemers in de inspiratietuin. “Al moet er ook nog heel veel gebeuren. Maar het openbaar groen is al flink aangepakt en als ondernemers zijn we bezig met onze eigen bedrijfsterreinen: denk aan groene parkeerplaatsen, groene hekken en meer planten in plaats van stenen. Vanuit de bedrijvenvereniging faciliteren we de leden, zodat niet iedereen zelf het wiel hoeft uit te vinden.”

Aanjagen met gemeente
Het landelijke VNG Jaarcongres, dat in juni werd gehouden bij Hoogeveen Plants op het ITC, was een goede aanjager, vertelt Robert. “Het werkte als versnelling voor ons vergroeningstraject. Wij hebben een gezamenlijke projectgroep vergroening met de gemeente. Door een gezamenlijke aanpak, waarbij we ook gebruik maken subsidies, is er een flinke boost gegeven aan de vergroening. Het ITC was immers wel hét visitekaartje van de regio voor ruim 3.200 bestuurders.”

Het drietal is zelf zeer gedreven. Wat is hun persoonlijke motivatie? Alle drie stellen dat ondernemen ook steeds meer gaat over een maatschappelijke bijdrage bieden.
Mark: “In de bedrijfsvoering wordt steeds meer rekening gehouden met alle stakeholders, zowel binnen als buiten de onderneming: medewerkers, klanten, inwoners. Vergroening van de openbare ruimte en van je bedrijf doe je niet alleen voor jezelf, maar ook voor de samenleving.” Windhorst Transport is bezig met uitbreiding elders op het terrein, vertelt hij. “Daar hebben we vergroening meteen in de nieuwbouw opgenomen.” Robert merkt op dat er geen klantgesprek meer wordt gevoerd zonder dat het onderwerp duurzaamheid ter sprake komt. Niels constateert vervolgens dat circulair werken steeds meer geïntegreerd raakt: “Vroeger ging groen ten koste van groei, dat is nu anders. Vergroenen, verduurzamen, toekomstbestendiger worden, dat zorgt juist voor groei. Wij creëren hier ruimte om future-proof te worden.”
 
Collectief werken aan toekomst
Maar waarin onderscheidt de aanpak van het ITC zich nu het meest ten opzichte van andere terreinen? “Wij hebben een actieve bedrijvenvereniging, waar het merendeel van de bedrijven lid van is”, zegt Robert. “Dat is een must om gesprekspartner te kunnen zijn van overheden. Wij hebben een zeer goede samenwerking met Gemeente Alphen aan den Rijn en Provincie Zuid-Holland, we voelen ons gesteund. Daarnaast hebben wij ons als vereniging uitgesproken voor een vergroenings- en verduurzamingprogramma hier op het terrein. Die gezamenlijkheid en samenwerking is essentieel. Je moet dit doen als collectief, je kan het niet alleen.”

Het ITC-programma is inmiddels twee jaar aan de gang en bestaat uit drie fases: aanpak van het openbaar groen op het terrein, vergroening bij het eigen bedrijfspand door de bedrijven zelf en gezamenlijke faciliteiten zoals een waterberging. Ook wordt er gewerkt aan een gezamenlijke energiehub. 

Volop uitdaging
Het is wel een pittig programma, erkennen de ondernemers. “We hebben allemaal ons bedrijf waar we druk mee zijn. De vergroening en verduurzaming is veel werk. We willen vaart maken, maar worden soms beperkt in beschikbare tijd. En soms ook door externe factoren, zoals bij onze energiehub. We zijn bezig met een zonnepark en windpark, met gezamenlijke aansluiting, een eigen elektrisch laadplein en accuvoorziening, maar die elektrificatie is een traject met veel juridische hobbels. De huidige wet- en regelgeving staat in de weg. We willen echter een oplossing voor de netcongestie op een deel van ons terrein, dus het is van groot belang.” Hoe dan ook gaat dit drietal door op de ingeslagen weg. “Dit is het nieuwe werken en het inspireert ons enorm.”

ITC straks ambassadeursterrein?
Een belangrijke partij bij vergroening van bedrijventerreinen is Werklandschappen van de Toekomst. Dit is een brede beweging van partijen, waaronder het landelijke IVN, die met innovaties toewerkt naar toekomstgerichte, groene, gezonde en klimaatbestendige bedrijventerreinen. Het Nationaal Groeifonds heeft hier een bedrag van 26 miljoen euro aan toegekend. Vanuit Werklandschappen van de Toekomst worden zogenaamde Green Deals gesloten met provincies. Bedrijventerreinen kunnen zich aanmelden als living lab of ambassadeursterrein en worden na een uitvoerige procedure geselecteerd. Dat gaat binnenkort voor het eerst gebeuren. 

Een living lab is een onderzoeksterrein, waar innovaties, oplossingen en producten worden getest. Op een ambassadeursterrein worden geteste innovaties toegepast, om zo te komen tot een inspirerende voorbeeldlocatie. Deze bedrijventerreinen zijn de ambassadeurs voor het programma. Het ITC is momenteel in de race om ambassadeursterrein te worden. De provincie Zuid-Holland liet weten dat er dertien terreinen zijn aangemeld voor drie plekken: twee plekken als ambassadeursterrein, één plek als living lab. 

Vanuit Werklandschappen van de Toekomst meldde een woordvoerder ten tijde van dit schrijven dat negen van de dertien kandidaten door waren naar de volgende fase, waaronder het ITC. De andere acht betreffen bedrijventerreinen in Nissewaard, Molenlanden, Rotterdam (2 terreinen), Dordrecht, Delft en Rijswijk (2 terreinen). Het ITC is dus het enige bedrijventerrein in het Groene Hart dat kans maakt om geselecteerd te worden. Vanaf 29 oktober wordt de voorselectie verkleind naar zes kandidaten. Naar verwachting wordt begin december bekend welke kandidaten definitief gekozen zijn als ambassadeursterrein of living lab in Zuid-Holland. Dit gebeurt gelijktijdig met de bekendmaking in andere deelnemende provincies.

Benieuwd of het ITC zich straks ambassadeursterrein mag noemen? Kijk dan op www.ivn.nl/werklandschappen-van-de-toekomst