VOA Magazine nov. 2024: Ondernemen - En, hoe gaat het met je bedrijfje?

‘Als zzp’er zichzelf serieus neemt, doen anderen dat ook’

Tekst: Linda Welther
Foto: Jolanda van de Meent (fotograaf: ByMIP)

Nederland telt 1,7 miljoen zelfstandigen zonder personeel. Ze zijn ondernemer, maar doen alles zelf. Hoe redden zij zich, te midden van zwalkende politici en laatdunkende opdrachtgevers? “Het feit dat je zzp’er bent, zegt niets over je ambities en mogelijkheden.”

De regelgeving voor zzp’ers is in beweging, om het onderkoeld uit te drukken. Al jaren hangt de eenpitters een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) boven het hoofd. Vanaf volgend jaar gaat de Belastingdienst écht handhaven op schijnconstructies. En dan wordt ook nog de fiscale ondernemersaftrek stapsgewijs afgebouwd. 

Krijgen zzp’ers nog wel voldoende ruimte om te ondernemen? Zeker als ze daarnaast moeten opboksen tegen grote jongens die hen niet altijd serieus nemen? En soms eenzijdig de tarieven bepalen? De VOA-redactie deed een rondje langs leden van de ZZP-tak van de vereniging.

Ontmoedigend
Fotograaf Marius Roos ervaart het overheidsbeleid als ontmoedigend. “Ik voel me niet gesteund als ondernemer, dat is echt jammer. Terwijl ik genoeg afdraag aan belastingen. Waarom moet bijvoorbeeld die ondernemersaftrek afgebouwd? En ik wil graag goed verzekerd zijn, maar een verplichte polis gaat me te ver. Laat ze ons liever helpen met een goed aanbod. En met stimulerende maatregelen.”

Toch geniet Marius met volle teugen van zijn bedrijf. “Ik houd van mijn werk en van de vrijheid van het ondernemerschap. Maar het is hard werken en ik heb veel investeringen. Mensen weten vaak niet wat er allemaal bij fotografie komt kijken.”

Zero-emissiezones
Hovenier Iman van Atten heeft dezelfde mening: “Het klimaat vanuit de overheid wordt steeds minder gunstig.” Iman worstelt nu vooral met de invoering van de zero-emissiezone in Alphen. Vanaf 1 juli 2026 – er geldt nog een overgangsperiode – mogen zakelijke rijders met brandstofvoertuigen niet meer de binnenstad in.

Deze regel raakt alle ondernemers. Maar kleine zelfstandigen worden er waarschijnlijk onevenredig hard door getroffen. Iman: “Het lastige is dat elektrische voertuigen niet berekend zijn op veel gewicht. Ik rijd regelmatig met een paar kuub aarde naar mijn klanten.” 

Ook Jip van den Bogaert van Ongedierte Randstad zit ermee: “Ik heb een bus nodig voor mijn werk; ik rijd meer dan 6.000 kilometer in de maand. Maar een elektrische bus kost algauw 40.000 tot 60.000 euro. Dat geld heb ik nog niet, ik ben net anderhalf jaar met mijn bedrijf bezig.”

In de eerste plaats ondernemer
Vanzelfsprekend laten de heren zich door niets ontmoedigen. Ze komen linksom of rechtsom tot een oplossing. Jip: “Ondernemerschap is altijd onzeker.” Iman geniet van zijn (zware) werk als hovenier bij particulieren, maar: “ik ben in de eerste plaats ondernemer. Als ik dit werk niet meer kan doen, ga ik achter de laptop zitten en kijken hoe ik dan geld kan verdienen.”

Google-reviews
Hebben zzp’ers last van grote bedrijven? Dat lijkt mee te vallen. Fotograaf Marius Roos heeft een paar opdrachtgevers die al heel lang hetzelfde tarief voor een foto bieden. “Maar als het een leuke opdracht is, neem ik hem toch aan.” Verder zorgt hij ervoor zijn klanten goed te spreiden. “In het algemeen krijg ik een aanvraag binnen, maak ik een offerte met mijn prijs en dan is het ja of nee.”

Jip van den Bogaert ervaart wel eens concurrentie van grote bedrijven die net als hij aan bestrijding van muizen, ratten, mieren, kakkerlakken en houtwormen doen. “Die hebben een veel groter marketingbudget dan ik. Maar dat los ik op met goede Google-reviews: ik heb nu 65 reviews met vijf sterren verzameld.” 

Focussen op bedrijf
En voelen de zzp’ers zich voldoende serieus genomen in hun werk? “Als je jezelf serieus neemt, zal de ander dat ook doen.” Daarvan is Adrie den Hertog van Zin in Webdesign, 23 jaar zzp’er, overtuigd. “Maar je moet wel focussen op je bedrijf, al je energie erin stoppen. Mensen die hun bedrijf ‘erbij’ doen, komen vaak niet ver.”

Sterker nog, het feit dat je zzp’er bent zegt niets over je ambities en mogelijkheden, vindt Jolanda van de Meent. Zij voelt zich bovenal ondernemer en geen zzp’er. “Zo positioneer ik me ook.” Ze startte vier jaar geleden als De Merkcoach, als marketingadviseur voor organisaties die hulp nodig hadden bij hun eigen positionering en marketing. 

Inmiddels heeft ze haar bedrijf doorontwikkeld tot Het Merkhuis, waarmee ze allerlei diensten onder één dak biedt: van marketingstrategie en creatie tot projectmanagement en realisatie. “Dat doe ik samen met creatieve makers die ik regelmatig inhuur: conceptontwikkelaars, copywriters en vormgevers. We zijn bijna allemaal zzp’ers, maar dat is bij ons vooral een belasting-technisch dingetje. We werken samen als team en klanten zien ons als één bedrijf.”

Verplichte AOV uitgesteld
Een gedrocht. Zo noemt Frank Alfrink, voorzitter van belangenvereniging ZZP Nederland, het plan voor de verplichte AOV voor zzp’ers. Afgelopen zomer ging het wetsvoorstel voor de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid Zelfstandigen (BAZ) in internetconsultatie. Er kwamen 1755 overwegend kritische reacties op, waarna invoering van de wet is uitgesteld. Wat er nu gaat gebeuren is onduidelijk. 

Frank Alfrink: “Aanvankelijk waren zzp’ers in zware beroepen enthousiast over een verplichte AOV waar iedereen geaccepteerd wordt en die tot de pensioendatum doorloopt. Veel zelfstandigen zoals stucadoors, stratenmakers of zelfs ambulancechauffeurs, krijgen bij reguliere AOV’s te maken met uitsluitingen en een lagere eindleeftijd. Maar toen de details van de polis bekend werden, verdween het draagvlak.”

Voornaamste bezwaar van Frank is de hoge premie en de belabberde voorwaarden die ertegenover staan. “Het is een soort calamiteitenverzekering geworden. De polis keert alleen uit als je niet meer in staat bent om hoe dan ook het minimumloon te verdienen. Maar de premie, 195 euro per maand, is gebaseerd op de schadelast van een WIA-verzekering. Dat klopt niet.”

“En als we nu eens uitzoomen”, vervolgt hij, “welk probleem lossen we er dan mee op? Het begon ermee dat mensen zeiden: ‘iedereen wordt maar zzp'er. Ze profiteren van hun vrijheid maar als ze arbeidsongeschikt worden, komen ze in de bijstand en draait de maatschappij voor de schade op’. Maar niemand weet hoe hoog die schade is. En de bijstand wordt betaald uit de algemene middelen. Daar draagt ook de zzp'er keurig aan bij. Dus hoezo profiteren? En dan te bedenken dat de organisatie die is opgetuigd om de verplichte AOV uit te voeren zo'n 100 miljoen per jaar kost”, schampert hij.

Handhaving op schijnconstructies veroorzaakt onrust
Zzp’ers vormen een bont gezelschap. Je hebt de rasondernemers. De freelancers die de flexibele schil van een organisatie vormen. De werkkrachten die zich via bureaus laten inhuren. De collega’s die – al dan niet gedwongen – ontslag nemen en als zzp’er verder werken tegen hetzelfde tarief maar zonder sociale zekerheid. En tot slot de bezorgers, arbeidsmigranten, loonwerkers, die soms na een lange strijd door de rechter toch als medewerker in loondienst worden beschouwd. 

Mede om deze laatste twee groepen te beschermen, gaat de Belastingdienst vanaf januari eindelijk de wet DBA (Deregulering beoordeling arbeidsrelatie) uit 2016 volledig handhaven. 2025 wordt een overgangsjaar. Het voorstel voor de nieuwe wet VBAR (Verduidelijking beoordeling arbeidsrelatie en rechtsvermoeden) wacht nog op advies van de Raad van State en zal op zijn vroegst in 2026 ingaan.

Dit betekent dat zzp’ers die langdurig aan één opdrachtgever verbonden zijn, of die feitelijk hetzelfde werk doen als hun collega’s in vaste dienst, aangenomen moeten worden. Denk aan freelance journalisten, interim-managers, zorgmedewerkers. Voldoen opdrachtgevers hier niet aan, dan kunnen boetes en naheffingen volgen. 

Veel zzp’ers kregen de afgelopen maanden al te horen dat hun opdracht niet meer wordt verlengd, of wordt ingetrokken. Opdrachtgevers zijn nerveus geworden. Onder zware druk van de Tweede Kamer heeft het kabinet de controle op overtredingen afgezwakt. Deze gaan zich vooral richten op sectoren waar veel problemen worden verwacht. Maar dat heeft de onrust niet weggenomen. Er is nog veel onduidelijk.

Op naar een Collectieve opdracht overeenkomst
Sommige zzp’ers laten zich inhuren via bureaus. Denk aan tolken, trainingsacteurs, zorgmedewerkers. De bureaus onderhandelen met opdrachtgevers, schrijven in op aanbestedingen, en bepalen ook het tarief van de zzp’er. 

Onder de nieuwe handhavingsregels van de Belastingdienst kan dit mogelijk niet meer: de zzp’ers zijn niet vrij om hun tarief te bepalen en doen werk dat het inhurende bureau ook doet. Ze moeten dus wellicht uitzendkracht worden. Óf hun zelfstandigheid opeisen. ZZP Nederland is bezig een platform te ontwikkelen dat opdrachtgevers en opdrachtnemers bij elkaar brengt. Alles volgens een restrictief businessmodel: de werkzaamheden moeten een paar procent van de opdracht gaan kosten. “We proberen de markt hiermee wat te verstoren”, licht Frank Alfrink toe. 

Het platform gaat toetsen of binnenkomende opdrachten voldoen aan wet- en regelgeving. Ook zzp’ers worden gecheckt op hun ondernemerschap. Het platform bepaalt níet het tarief van de zzp’er. Daarover moeten de zelfstandigen zelf onderhandelen. 

Samen met de beroepsorganisaties van zelfstandige tolken en vertalers wil ZZP Nederland een stap verder gaan: ze werken aan een Collectieve opdracht overeenkomst (COO). Hierin kunnen opdrachtvoorwaarden en een range van tarieven vastgesteld worden, waarbinnen de individuele tolk/vertaler zijn eigen prijs kan bepalen. (Onderlinge prijsafspraken maken mag niet van de ACM, tenzij ondernemers in een ondergeschikte positie zitten, en dat is hier het geval, aldus Frank.). Wanneer deze COO bevalt, kijkt ZZP Nederland of uitbreiding voor zzp’ers in andere werkterreinen mogelijk is.