VOA Magazine nov. 2024 - Column 'Ruimte om te ondernemen'

"Niet alleen kijken, maar ook echt zien"

Wanneer je aan een architect vraagt wat 'ruimte om te ondernemen' inhoudt, dan verwacht je direct een antwoord als 'gebouw' of 'terrein'. Tegelijkertijd is een architect ook een ondernemer. Het thema levert dan ook enige overpeinzingen op.

Om te ondernemen heb je ruimte in je hoofd nodig. Wanneer je bezig bent met veel randzaken kom je niet meer toe aan de hoofdzaken. Ondernemen is creatief bezig zijn. Inspelen op nieuwe ontwikkelingen en nieuwe kansen zien. En ja, daarvoor moet wel ruimte zijn in je hoofd.

Om te ondernemen is er ruimte nodig in de regelgeving. In de bouw komen we conflicterende regels tegen. Isoleren of onderhouden van gevels en daken mag niet zomaar. Het verstoren van flora en fauna is immers bij wet verboden. Maar gebouwen moeten wel energiezuinig gemaakt worden. Dat is bij wet juist weer voorgeschreven. Wanneer er een klein beetje ruimte zou komen in de regelgeving, dan zien creatieve ondernemers prima oplossingen!

Om te ondernemen is er ruimte nodig voor ideologie, innovatie en technologie. Bedrijven dragen bij aan maatschappelijke en sociale vraagstukken. Veelal bepaalt dat uiteindelijk het gezicht van de onderneming. Het geeft ook voor werknemers voldoening; een betrokken bedrijf heeft immers een positieve uitstraling. Die betrokkenheid kan financieel zijn, zoals het ondersteunen van lokale initiatieven. Maar het kan ook heel goed door ruimte te geven aan je team om ideologische, innovatieve en technische doelen te bereiken.

Om te ondernemen is natuurlijk ook fysieke ruimte nodig. Dat ruimte inmiddels een schaars goed is geworden merken we elke dag. Belangen lijken vaak tegengesteld. Natuur, landbouw, wonen, industrie, infrastructuur, dienstverlening, energievoorziening, dataverkeer, recreatie - en nog veel meer zaken - hebben allemaal ruimte nodig. En zoals de Club van Rome in 1972 al voorspelde is er een grens aan de groei. Ware het niet dat, ondanks dat we keuzes moeten maken, creatieve ondernemers altijd ruimte weten te vinden.

Een van Nederlands grote architecten, Herman Herzberger, heeft decennialang lesgegeven op de universiteit in Delft. Zijn lesmateriaal is samengevat in het boek Ruimte maken, Ruimte laten.
Hij betoogt dat mensen, op basis van de ervaringen die ze opdoen, steeds meer mogelijkheden zien om een vraagstuk op te lossen.

Dus niet alleen kijken, maar ook echt zien. Dán kun je echt Ruimte maken en Ruimte laten.