VOA Magazine mei 2023: Dilemma - Kiezen of delen?

Ondernemers moeten aan de slag met duurzaamheid. Maar doen ze dat ook?

Tekst: Marco Beentjes. Foto’s: Rob Lamping.

Foto boven: Ludo Goudkuil - Zwiep Vermeulen - Ubbo Kuper

Stel: je rijdt op de weg richting Duurzaamheid. In de verte doemt een kruising op. Linksaf bevindt zich een weg die de zoveelste verplichting die onze overheid ondernemers oplegt symboliseert. Rechtdoor kan ook, voor wie wel de noodzaak ziet van een leefbare wereld over 30 jaar, maar niet meer dan dat. Rechtsaf bevindt zich een uitdagende route voor de ondernemer die ook mooie kansen ziet binnen dit nieuwe speelveld. Welke weg neem jij?

Keuzes maken: het is iets waar ondernemers goed in zijn. Niet voor niets bouwen zij bedrijven die renderen, die zorgen voor werkgelegenheid, die invulling geven aan een behoefte. Maar geen thema heeft daarbij een langere weg afgelegd dan ‘duurzaamheid’. Een thema dat in de vorige eeuw voornamelijk naar voren werd gebracht door activisten, op het achtuurjournaal vastgeketend aan een of ander vervuilend object. Inmiddels weet iedereen dat het anders moet. 

Voorbeeldondernemers in duurzaamheid bemerken een groeiende schare volgers in het kielzog. Vooral op het grensvlak waar duurzaamheid geld oplevert, zijn de meeste voorstanders te vinden. Er doemen steeds meer initiatieven op waarmee ondernemers zich van hun beste, toekomstbestendige kant tonen, zonder daarbij de noodzaak om een boterham te verdienen uit het oog te verliezen. 

Waterstof drijft machines aan
Zo is de Vermeulen Groep hard bezig met het bedenken en doorvoeren van duurzame initiatieven. Mede vanuit contracteisen die door de overheid worden gesteld bij het werk aan de infrastructuur. Daar vallen natuurlijk een duurzame productie en toepassing van asfalt onder. Nog verstrekkender is echter het gebruik van biomassa reststromen, zoals bermgras en snoeihout. Zo is al redelijk bekend dat Vermeulen samenwerkt met partijen die bermgras gebruiken om papier te produceren. Binnenkort zal de biomassa reststroom ook worden ingezet voor groene waterstofproductie.

“We noemen dit ons ‘Het Groene Hart Waterstofproject’,” vertelt Zwiep Vermeulen, COO van de Vermeulen Groep. “Groene waterstof kan gebruikt worden voor de verwarming van ons kantoor in Hazerswoude-Dorp. Daarnaast kan het als energiedrager dienen om onze machines en vrachtwagens aan te drijven. Als e.e.a. zonder tegenslag verloopt kunnen we eind 2023 op grote schaal draaien in een continu proces.”

Gemaaid gras verwarmt Arena
De waterstofpilot draait momenteel i.s.m. Nettenergy uit Boskoop, ontwikkelaars van pyrolytische technologie. Maar er is meer. Hetzelfde team uit Boskoop assisteert Vermeulen Groep met project van gelijke strekking in de Amsterdam Arena. “Gemaaid gras dat van het eredivisievoetbalveld afkomstig is wordt nu tegen betaling gestort”, weet Zwiep. “We hebben een kleinschalige machine ter grootte van een 20 voet container ontwikkeld om dit gras om te zetten in energie. Daarmee gaat het maaien de voetbalclub voortaan geld opleveren. Dit is baanbrekend in Europa.”

“Met dit soort projecten hopen we onderscheidend te zijn naar opdrachtgevers op het gebied van CO2-uitstoot, en voorop te lopen in initiatieven die leiden tot een volledig circulaire economie”, vervolgt hij. Al frustreert het hem dat menig project vertraging oploopt met de vergunningsaanvraag bij de Provincie Zuid-Holland. Hete hangijzers blijken het verkleinen en opslaan van organisch materiaal. “Het lijkt erop dat de ons omliggende gebieden met baanbrekende primeurs aan de haal gaan”, aldus Zwiep. “Dat vind ik spijtig. Noord-Holland is vooruitstrevender, evenals de Provincie Zeeland. De Gemeente Alphen aan den Rijn wil ook wel, maar Zuid-Holland zat tot voor kort om onbegrijpelijke redenen nog niet in de meewerkstand. Er zijn wel gesprekken gaande met wethouder Gert van den Ham en diverse personen op gebied van duurzaamheid van de Provincie Zuid-Holland. Dergelijke kansen in je eigen achtertuin mag je tegen de achtergrond van klimaatverandering niet laten lopen”, stelt de directeur van de Vermeulen Groep.

Alphens Warmte Collectief
Een voorbeeld waar overheden en private partijen wel op hetzelfde spoor zitten, zelfs openstaan voor wederzijdse suggesties, is bij het Alphens Warmte Collectief. Als beheerder van de portefeuille Duurzaamheid woonde VOA-bestuurslid Ludo Goudkuil van Goudkuil Bouwmanagement vergaderingen over de energietransitie bij. Gemeente en Provincie bogen zich vorig jaar met de Omgevingsdienst, de VOA en De WarmteTransitieMakers (als adviseur van de gemeente) over de opdracht hoe alle woningen in Alphen aan den Rijn in 2050 van het gas af kunnen komen. 

Een idee werd geopperd om Koninklijke BAM Groep en het landelijk opererende HEMUBO bij de transitie in Alphen aan den Rijn te betrekken. Ludo reageerde direct: “Waarom gaan we hier in hemelsnaam grote landelijke partijen bij betrekken? Dit moeten we lokaal oppakken, juist vanuit de duurzame gedachte.” Dat was een goed idee, vond de vergadering. Waarmee het plan om het Alphens Warmte Collectief (AWC) op te richten langzaam gestalte kreeg. 

Het op te richten AWC wordt een nieuwe, lokale vereniging van bedrijven. Een collectief op gebied van duurzaamheid dat activiteiten in het voortraject kan bundelen, waarna het uiteindelijke werk bij lokale partijen kan worden uitgezet. “De vereniging krijgt een eigen directeur en een ondernemingsplan”, vertelt Ludo. “In dat ondernemingsplan worden de marketing, prijzen en financieringsmogelijkheden centraal geregeld. Lokale ondernemers kunnen lid worden van de vereniging, maar hebben daarin ook het hoogste woord.”

Markt pakt het over
Alphen aan den Rijn behoudt daarin zijn rol om huishoudens per wijk te benaderen, waarna de markt het overpakt. De vereniging zal huishoudens zelf benaderen met een overzicht van geschikte technische oplossingen om van het gas af te geraken. Die oplossingen zijn uiteraard mede afhankelijk van de staat van de woning. De aangeboden duurzaamheidsoplossingen kennen ook een financieringsoverzicht met een terugverdienberekening. Hier worden lokale banken bij betrokken, die ook in dit collectief zitten. 

Ludo: “Op deze manier worden woningeigenaren ontzorgd met een totaaloplossing om in 2050 van het gas af te komen. Waarbij de uitvoering van het werk ligt bij een door de particulier zelf gekozen lokale ondernemer die lid is van het AWC. Het Alphens Warmte Collectief wordt een organisatie met eigen marketing, begrotingen, inspecties, etc. Dit is echt uniek. Hier bevinden zich kansen voor grote bedrijven, MKB-ers én ZZP-ers. We houden ons van harte aanbevolen voor lokale ondernemers om zich bij dit collectief aan te sluiten”, aldus het VOA-bestuurslid. “Met wat voor product of dienst dan ook.”

Duurzaamheid van binnenuit
Na deze collectieve kansen zoomen we in dit artikel nog even in op een andere invalshoek van het concept duurzaamheid. Een vooralsnog onderbelichte tak binnen het concept dat in opkomst is. VOA-lid Umfields wijst ons op het alom bekende gegeven dat echte veranderingen altijd van binnenuit plaatsvinden. Reden waarom organisatieadviseur Ubbo Kuper en zijn team als missie hebben om de wereld mooier te maken door het bouwen van duurzame en mensgerichte organisaties. Het doel is hierbij tweeledig: enerzijds zetten zij hun managementkracht in om bedrijven die impact willen maken verder te helpen. Anderzijds willen zij bestaande organisaties helpen met verduurzamingsvraagstukken. En dan met name de organisatorische kant hiervan.

“In mijn ogen maak je de meeste impact als je het hebt over zaken die de primaire processen van het bedrijf raken”, vertelt Ubbo. “Daarmee kom je eigenlijk aan het doel van je organisatie – aan je bestaansrecht. De beste aanjager voor verandering is in mijn ogen intrinsieke motivatie. De eigenaar van de onderneming moet erachter staan, maar vlak het draagvlak binnen de organisatie niet uit. Het is belangrijk om de mensen - en zeker jongeren - te laten meepraten”, vindt de adviseur. 

Aanhaken of afvallen
Hij benadrukt de noodzaak om niet achterop te raken. “Het grootbedrijf is op dit gebied inmiddels dusdanig grote stappen aan het maken dat het MKB straks een enorme uitdaging krijgt om bij te blijven. Ook investeerders kijken inmiddels niet meer alleen naar rendement, maar naar de positieve impact die ze met hun financiering kunnen maken. Ik ben ervan overtuigd dat de wereld in vijf tot tien jaar dusdanig verandert, dat zij die nu niet in de kern veranderen naar een duurzame en mensgerichte organisatie, de boot gaan missen.”

“Het is misschien noodzaak om mee te bewegen, maar het levert bedrijven ook veel op”, sluit Ubbo positief af. “De wereld echt iets beter maken geeft een goed gevoel. Daar komt zoveel energie bij vrij, daar wil je toch van profiteren…”