Artikel VOA Magazine november 2022: DILEMMA

Ondernemen is ook keuzes maken op basis van gevoel. Sommige van die keuzes kunnen leiden tot een worsteling, andere zaken pakken soms onverwacht goed uit.

Foto (boven): Jan-Willem Aniba (l) heeft 14 medewerkers via Rijnvicus

Tekst: Marco Beentjes. Foto's: Marius Roos.

Aandacht maakt van achterstand aanwinst

Sociaal ontwikkelbedrijf Rijnvicus roept het al jaren: we moeten anders gaan kijken naar mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Daarmee hebben we het over statushouders, mensen met een aanzienlijk 'rugzakje' of met een aandoening. Niet om daar lichtzinnig mee om te gaan: er is tenslotte niet voor niets een afstand tot de arbeidsmarkt. VOA Magazine ging op zoek naar praktijkervaringen met deze groep werknemers en wat blijkt: met de juiste aandacht en begeleiding kunnen zij zich ontpoppen als een aanwinst voor het bedrijf.

Je moet het niet doen om snel extra handjes te krijgen", valt Han Kalkman met de deur in huis. De directeur van Hillsafety weet waar hij over spreekt: bij hem werken ook mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Drie van zijn werknemers hebben verschillende vormen van autisme en dat vraagt om persoonlijke aandacht, meer aandacht dan andere werknemers in het bedrijf nodig hebben. "Wanneer je met deze mensen de krapte op de arbeidsmarkt wilt invullen, dan gaat het fout. Die invalshoek is voor beide partijen geen match."

Toch is hij zéér over 'zijn jongens' te spreken, en over de veranderingen die zij binnen Hillsafety teweeg hebben gebracht. "Dat heeft te maken met een combinatie van factoren", aldus Han. "Allereerst willen we met onze organistie ook een sociaal belang dienen. Dat is de reden geweest voor de beslissing om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt bij ons in te lijven. Gaandeweg heeft er echter een verschuiving plaatsgevonden hoe we naar hen kijken. Waarom zou je als werknemer afgeschreven zijn als je lijdt aan een vorm van autisme? Wij hebben ervaren dat uit een zogenaamde aandoening ook sterke eigenschappen kunnen voortkomen. Zodanig zelfs, dat deze mensen op dat gebied een voorbeeld kunnen zijn voor de anderen."

Foto: Han Kalkman is zeer te spreken over 'zijn jongens'

Overtreffende trap
Een concreet voorbeeld van dit succes is de situatie in het magazijn van zijn bedrijf. "Dat was altijd goed op orde, maar nu hebben wij een overtreffende trap bereikt", glimlacht hij. "Tot op vakkenniveau is inzichtelijk wat er ligt en wanneer er een bestelling moet volgen. Het magazijn is nu te allen tijde volledig onder controle. En dat is terug te leiden tot de uitzonderlijke kwaliteiten van één van de jongens. Hij vormt daarmee een inspiratie voor zijn collega's."

Dergelijke voorbeelden van een succesvolle plaatsing van mensen met afstand tot de arbeidsmarkt zijn ook bij andere bedrijven zichtbaar. Jan-Willem Aniba heeft zich gespecialiseerd in de bouw van kleine, flexibele woonruimten voor particulieren en gemeenten. Zijn bedrijf ECOHomeforyou in Leimuiden heeft 23 medewerkers, waarvan er maar liefst 14 afkomstig zijn van sociaal ontwikkelbedrijf Rijnvicus. De helft van hen heeft een beperking, de andere helft is statushouder.

Zoeken naar passend werk
"Mensen met een beperking hebben vaak iets meer aandacht nodig dan een ander, maar zijn vaak erg goed in het uitvoeren van één specifieke taak", bevestigt Jan-Willem. "Soms zelfs beter dan iemand zonder beperking." Hij legt uit hoe hij i.s.m. Rijnvicus te werk gaat. "In mijn bedrijf zoek ik naar een plekje voor deze mensen; vaak hebben zij een vorm van autisme of hebben moeite met leren. Zij rouleren door ons bedrijf totdat we iets vinden dat bij hen past."

Een sprekend voorbeeld in zijn bedrijf is een werknemer die erg bedreven is in het beitsen van houten balken. Het is routinematig werk, dat de gemiddelde werknemer niet dag in dag uit zal volhouden. Deze persoon voelt zich hier echter bijzonder goed bij en doet dit perfect. "Een 100% match", verzekert Jan-Willem. "Wanneer je de juiste mensen op de juiste plekken in je bedrijf hebt zitten, en uitgaat van al die verschillende mensen met hun unieke kwaliteiten, creëer je balans. Er groeit ook respect en dat brengt een vorm van onderlinge gelijkwaardigheid met zich mee."

Opletten en erbij blijven
Net als Han Kalkman blijft Jan-Willem Aniba realistisch over het werken met mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. "Je moet opletten en erbij blijven, net als in een gezin. Als je iedereen vrij z'n gang laat gaan dan wordt het niks. Repeterend werk kan ook leiden tot fouten. Dan worden er bijvoorbeeld teveel balken gebeitst. Geef je deze mensen echter de nodige persoonlijke aandacht en sturing dan kan het geheel uitgroeien tot een gezellige boel waar goed wordt gewerkt."

 Op de vraag of hij wellicht een hulpverlenersachtergrond heeft schudt Jan-Willem lachend het hoofd. "Nee, maar inclusief denken staat hoog op mijn agenda", luidt het antwoord. Kennelijk voelt hij van nature aan hoe hij deze groep het beste kan benaderen. Bij Hillsafety is de begeleiding in handen van medewerkers die hiervoor een aanvullende training hebben gevolgd. Han: "Deze mensen varen wel bij speciaal op hen afgestemde communicatie en structuur in het werk. Als je dat respecteert dan is de kans op succes aanzienlijk groter. Zo kwam één van onze mensen via een sociale instelling bij ons om wat werkervaring op te doen. Vier uurtjes per week werken was in het begin voorzichtig haalbaar. Diegene heeft inmiddels een vast contract van 32 uur."

De Stappentrap
Wat een succesvolle match ook bespoedigt is de zogenaamde Stappentrap. Via de Stappentrap, die uit vier onderdelen bestaat, kunnen werkzoekenden werkervering opdoen bij een werkgever, na een interne ontwikkeling bij Rijnvicus. Tijdens die interne ontwikkeling is er ook aandacht voor het 'kunnen' en de motivatie voor een branche. Hierbij worden diagnoses gesteld om de werkzoekende eerlijk en kansrijk verder te helpen. Na plaatsing in de onderneming vindt op een laagdrempelige wijze samen met Rijnvicus verdere ontwikkeling plaats in de richting van een regulier dienstverband.

Gaandeweg worden eventuele belemmeringen weggenomen en krijgt de ondernemer inzicht in de talenten en groeimogelijk­ heden van de medewerker. Het betreft een leer-werktraject met behoud van uitkering, dat in de regel na drie maanden tot een baanaanbod zou kunnen leiden. Bas te Riele van Rijnvicus helpt bedrijven zich te kwalificeren als 'Stappentrap-ondernemer'. "Die Stappentrap vind ik een fantastisch idee", aldus Jan-Willem. "Mensen moeten vrij zijn in het leren werken. En werkgevers moeten vrij zijn hen te begeleiden, zonder dat randzaken teveel aandacht opslokken. Die aandacht moet je in de persoon zelf kunnen steken."

De woonruimtebouwer geeft een voorbeeld uit de praktijk: "Wij kregen laatst twee statushouders die al enkele jaren thuis zaten. Zij waren het werken ontwend en moesten weer helemaal op gang komen. Dat ging gepaard met het nodige duw- en trekwerk. Het gaat nu goed, zij hebben langzaamaan weer uitzicht op een baan. Tegelijkertijd ervaren zij dat werken ook gewoon gezellig kan zijn, waar je samen koffie drinkt en waar af en toe moppen worden getapt."

Met ziel en zaligheid
"Wanneer de puzzelstukjes in elkaar vallen ontstaat een ecosysteem waar iedereen mét en vóór elkaar werkt", concludeert Jan-Willem. Het is voor hem pure logica: "Ik vind dat we dit als maatschappij verplicht zijn. Wat je daar uiteindelijk zelf voor terugkrijgt in je bedrijf is werk waar mensen hun ziel en zaligheid in hebben gestopt. Dat zie je ook terug in het eindresultaat."

Bij Hillsafety hoopt men dat ook andere VOA-leden open staan voor de kansen die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt het bedrijfsleven bieden. "Ieder bedrijf heeft een limiet in het aantal arbeidsplaatsen", aldus Han. "Wanneer we samenwerken, zijn er binnen Alphen tal van mooie vervolgstappen denkbaar voor individuen die via ons al werkervaring hebben opgedaan. Andersom kunnen wij misschien weer andere mooie werkplekken bieden. Dat komt tegemoet aan ons maatschappelijk en gemeenschappelijk belang." 

OP BEZOEK BIJ WINNAAR 2021 'HARTSTIKKE SOCIAAL BOKAAL'

Op afspraak met Bas te Riele van sociaal ontwikkelbedrijf Rijnvicus kunnen ondernemers een bezoekje brengen aan het bedrijf ECOHomeforyou in Leimuiden. Zij kunnen dan 'live' zien hoe het werken met mensen met afstand tot de arbeidsmarkt daar plaatsvindt. ECOHomeforyou is officieel partner van de Gemeente Nieuwkoop en Rijnvicus en won in 2021 de 'Hartstikke Sociaal Bokaal'.