Artikel VOA Magazine november 2021: DILEMMA

Ondernemen is ook keuzes maken. Sommige keuzes liggen voor de hand, maar van andere kun je wakker liggen.

Tekst: Manon Louwers. Beeld: VRHL.

Werven van alle kanten
Een ‘schreeuwend tekort aan goede vakmensen’, hebben ze in de boomkwekerij. Het is een kleine en specifieke sector, waar dus specifieke vaardigheden voor nodig zijn. Kwekers in onze regio hebben zich verenigd in Greenport Boskoop en bij deze organisatie staat opleiding, ontwikkeling en werving hoog op de prioriteitenlijst. Anja van Tilburg van Greenport Boskoop houdt zich om die reden een aantal dagen per week bezig met de vraag: hoe halen we goede vakmensen naar de boomkwekerij? “Maar vooral ook: hoe hóúden we hen daar?”, verduidelijkt Anja. “Medewerkers op kantoor zijn vaak wel te vinden. Maar de mensen die de planten moeten kweken – de vakmensen – zijn er te weinig. Bij veel bedrijven belemmert dit de groei.”

De relatie met het onderwijs is belangrijk voor Greenport. Zowel met basisscholen, als met iddelbare scholen en het middelbaar beroepsonderwijs. Zo organiseert de stichting in samenwerking met het basisonderwijs de Tuinbouw Battle. Een project met wedstrijdelement, waarbij basisschoolleerlingen in de klas planten kweken en die zelf verkopen. Ook met Yuverta – het vroegere Wellantcollege, wat nu vmbo- en mbo-opleider is op het gebied van het blauw-groene domein – is nauw contact. Greenport en Yuverta trokken in coronatijd samen op in de campagne ‘Heroes in Green’. “Open dagen waren er niet, dus zochten we andere manieren om te laten zien wat de groene opleidingen inhouden. We ontwikkelden een campagnewebsite en zetten socialmedia-advertenties in, met filmpjes waarop we lieten zien wat het vak inhoudt.” Wie zich aanmeldde, werd begeleid in de keuze voor de juiste opleiding en gekoppeld aan een bedrijf. En wie onverhoopt een verkeerde opleiding koos, werd opnieuw begeleid in een nieuwe keuze binnen de sector. “Zo hielden we het contact en voorkwamen we dat we deze mensen – die voor onze sector hadden gekozen – kwijtraakten.”

Flexibele opleidingen
Vroeger was er één tuinbouwopleiding. Als je vader kweker was, werd jij dat ook en ging je dus naar de tuinbouwschool. Nu die vanzelfsprekendheid er niet meer is, worden nieuwe opleidingen ontwikkeld die relevant zijn voor medewerkers die zich willen ontwikkelen, jonge mensen die een opleiding moeten kiezen en zijinstromers die nieuwe uitdagingen zoeken. Anja: “We halen modules uit de oorspronkelijke opleiding, om het vak ook voor volwassenen interessant te maken. En een kweker die doorgroeit naar een leidinggevende functie kan je naar een algemene opleiding voor leidinggeven sturen, maar onze doelgroep is heel praktisch ingesteld. Die hou je geboeid door bij andere kwekerijbedrijven binnen te kijken en door specifieke kwekerijvoorbeelden te noemen. Dus organiseren we lesdagen bij bedrijven, waar de ondernemer vertelt hoe hijzelf leidinggevende zaken aanpakt. Zo maken we schijnbaar algemene opleidingen specifieker en relevanter voor ‘onze’ mensen.”

Katrien van Hees, directeur van mboRijnland, noemt dit ‘flexibel onderwijs’: modules uit bestaande opleidingen halen en daar nieuwe opleidingen mee maken die beter passen bij specifieke doelgroepen. “Vooral waar tekorten zijn, wil je mensen zo snel mogelijk aan het werk hebben. Dus is het heel interessant om volwassenen – die geen basisvakken als Nederlands en Engels meer hoeven te leren – een verkorte versie van een opleiding aan te bieden. Maar hoe groter de noodzaak om snel nieuw personeel aan te nemen, hoe belangrijker de samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven is. Zodat we actueel, goed afgestemd onderwijs kunnen aanbieden dat perfect aansluit op de praktijk.”

Mooi vak én aansprekende (leer)cultuur
Een bedrijf dat goed opgeleide mensen zoekt, doet er goed aan te investeren in contact met het onderwijs. Om af en toe op een opleidingsmarkt te staan. Of op de mentoren- en decanendag die in samenwerking met de VOA wordt georganiseerd. Sander van Ipenburg, directeur Leven Lang Ontwikkelen bij mboRijnland: “Mensen kiezen voor een bedrijf als én het vak, én de bedrijfscultuur hen aanspreekt. Als je het vak niet goed weet neer te zetten, kan je prachtige arbeidsvoorwaarden hebben, maar dan gaan mensen niet bij je solliciteren. Andersom geldt dat ook. Voor die arbeidsvoorwaarden geldt dat opleiding en ontwikkeling ontzettend belangrijk zijn. We zien dat bedrijven waar dit sterk verankerd is, populair zijn bij onze studenten. Dan gaat het niet alleen om het aanbieden van opleidingen en stageplaatsen. Een bedrijf dat intrinsiek een leercultuur heeft, praat met elkaar over kwaliteit, deelt interessante vakartikelen met elkaar en heeft een gezamenlijke nieuwsgierigheid naar nieuwigheden in de branche.”

Branchebreed optrekken
mboRijnland biedt naast het reguliere mbo-onderwijs ook bedrijfsspecifieke opleidingen aan. Liggen daar nog kansen voor VOA-leden, vragen we Bas de Lange, bestuurslid van de VOA en eigenaar van
een werving- en selectiebureau. Hij denkt van wel. “Maar hierbij is – vooral bij mkb-bedrijven – samenwerking tussen bedrijven belangrijk. Een opleider kan pas een opleiding starten bij een minimum van vijftien leerlingen. Een klein bedrijf komt daar in zijn eentje niet aan.”

Een oplossing daarvoor kan ook een branchespecifieke opleider zijn. Zo zijn aannemers in de regio aangesloten bij de Bouwacademie, een opleidingsbedrijf in de bouw wat tot voor kort SPB heette. Leerlingen volgen daar een dag in de week een opleiding en werken vier dagen bij een van de leerbedrijven. Een van die leerbedrijven is VOA-lid Bruijnes. Edwin Bruijnes zegt: “Als wij een vacature zouden plaatsen, kunnen we ervan uitgaan dat niemand solliciteert. Goede vakmensen zijn voorzien, dus dan moet je veel geluk hebben.” Toch ervaart Bruijnes geen personeelstekort. “Al jarenlang investeren we, mede via samenwerking met de Bouwacademie, in opleidingen van jonge mensen. We krijgen jongens van vijftien of zestien jaar binnen, die we kunnen opleiden op een manier die past bij ons bedrijf. Na twee tot vier jaar zijn ze klaar en kunnen wij hen aannemen. Daar doen we het voor, want als ze binnen zijn blijven ze meestal ook.” Ook in het behoud blijkt investeren in ontwikkelingsmogelijkheden voor Bruijnes de oplossing te zijn. “We zijn een relatief klein bedrijf van dertig man, dus voor ons is het weinig moeite om in gesprek te gaan over de wensen en ambities van medewerkers. Dan vragen we tijdens de koffie of ze nog iets zouden willen en dan voel je het snel genoeg aan als er nog aanvullende ambities zijn. Zo hebben we op kantoor nu twee werkvoorbereiders die als leerling-timmerman binnenkwamen. Ze hadden de wens ooit iets anders te gaan doen. Hen hebben we een opleidingstraject aangeboden. Zo voorkom je dat ze verder gaan kijken.”